दरको सांस्कृतिक महत्त्व र विकृत रूप
भदौ १४, २०८१
तीज पर्व नेपाली हिन्दु नारीहरूको प्रमुख पर्वको रूपमा मनाइन्छ। धार्मिक आस्था, पारिवारिक सद्भाव, र सामाजिक एकताको प्रतीकका रूपमा रहेको तीजको विशेषता भनेको तीजको अघिल्लो दिन खाइने ‘दर’ हो। परम्परागत रूपमा, दरले व्रतको तयारीका लागि पोषण प्रदान गर्ने उद्देश्य राख्थ्यो। यो एक पवित्र र धार्मिक विश्वासमा आधारित परम्परा थियो, जसमा महिलाहरू तीजको व्रतको तयारीको रूपमा पोषिलो र स्वादिलो परिकारहरू ग्रहण गर्थे।
तर, समयसँगै यो पवित्र परम्पराले विकृत रूप लिइरहेको छ। पछिल्ला वर्षहरूमा, तीजको अघिल्लो दिनको ‘दर’ भोज र पार्टीको रूपमा परिवर्तन हुँदै गइरहेको छ। आधुनिकताका नाममा परम्परागत आस्थालाई ओझेलमा पार्दै, अनावश्यक फजुलखर्च र प्रदर्शनमुखी भोजको रूपमा ‘दर’ मनाउने प्रवृत्ति देखापरेको छ। यस्तो प्रवृत्तिले तीज पर्वको मौलिकता र वास्तविक उद्देश्यलाई नै बिर्साइरहेको छ।
विकृति भनेको यत्तिमात्र होइन। कतिपय ठाउँमा दर भोजको नाममा अत्यधिक मदिरा सेवन, अश्लील नृत्य, र सांस्कृतिक मर्यादा विपरीतका गतिविधिहरू पनि हुँदै आएका छन्। यो तीज पर्वको पवित्रता र आस्थामाथि गरिएको गम्भीर प्रहार हो।
दरको पवित्रता र सांस्कृतिक महत्त्वलाई जोगाउँदै यसको वास्तविक उद्देश्यलाई मनन गर्न जरुरी छ। हामीले हाम्रो परम्परागत आस्थालाई सम्मानपूर्वक जोगाउनुपर्नेछ र अनावश्यक प्रदर्शन र फजुलखर्चबाट जोगिनुपर्नेछ। तीजको वास्तविकता परम्परा र मूल्यलाई बुझ्दै, यसलाई सभ्य र मर्यादित रूपमा मनाउने जिम्मेवारी हामी सबैको हो।
यो पर्व महिलाहरूका लागि खुशी र धार्मिक आस्था साट्ने अवसर हो, न कि प्रदर्शन र भोजको। तसर्थ, तीजलाई उसको मौलिक रूपमै मनाउने प्रयास गरौँ र दरलाई पुनः परम्परागत मूल्यमा फर्काउनतर्फ अघि बढौँ।
